مدیریت منابع آب شهرستان کبودر آهنگ

مدیر منابع آب شهرستان کبودرآهنگ: هادی خضریان

تلفن: 35223445-081

شهرستان کبود راهنگ در گستره ای به مساحت 4025  کیلومتر مربع معادل 5/20درصد از مساحت استان را تشکیل می دهد. این شهرستان در محدوده مختصات جغرافیایی 35 درجه و 2 دقیقه تا 35 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 44 دقیقه تا 48 درجه و 43 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است و از شمال به استان زنجان و از جنوب به شهرستان همدان ، از شرق به شهرستان رزن و از غرب به استان کردستان محدود می گردد. شهرستان کبود راهنگ بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، مشتمل بر سه بخش (مرکزی ، گل تپه و شیرین سو ) ، 10دهستان  و 3شهر (کبود راهنگ، گل تپه و شیرین سو) و 128روستا  می باشد که دارای 143171 نفر جمعیت می باشد.

وضعیت صنایع و کشاورزی شهرستان

شهر کبود راهنگ دارای شهرک صنعتی ویان و کارخانه فولاد ویان که در نزدیکی روستای ویان قرار دارند، می باشد.همچنین نیروگاه شهید مفتح در سال 1375 در این شهر احداث شد که با تولید سالیانه ۴۰ هزار و ۴۸۵ کیلووات تولید ناخالص نیروی برق یکی از نیروگاه های حرارتی اثر گذار در کشور است . مجتمع فولاد ویان نیز به عنوان بزرگترین تولید کننده فولاد در غرب کشور با 100 هکتار مساحت وتولید سالانه 550 هزارتن شمش و 600 نفر اشتغال از صنایع شاخص این شهرستان می باشد. این شهرستان با 245 هزار هکتار اراضی کشاورزی و 19193 بهره بردار در بخش کشاورزی دارای سهم 12 درصدی از تولیدات استان جزء شهرستانهای پیشرو و اثر گذار در تولیدو ایجاد ارزش افزوده بخش کشاورزی استان می باشد . عمده محصولات تولیدی شهرستان شامل گندم ، جو ، یونجه ، سیب زمینی ، کلزا ، ذرت علوفه ای و حبوبات می باشد. این شهرستان با پتانسیل تولیدیک سوم غلات استان رتبه اول تولید غلات را دارد.

محدوده های مطالعاتی حوزه فعالیت اداره منابع آب شهرستان کبود راهنگ
منابع آبی اداره منابع آب شهرستان کبود راهنگ در  3 محدوده مطالعاتی کبودرآهنگ ؛ قروه-دهگلان و گل تپه- زرین آباد قرار دارد که در هر یک از محدوده های مطالعاتی به اختصار معرفی می گردد.

محدودة مطالعاتی کبودراهنگ

محدوده مطالعاتی کبودراهنگ با وسعت 3448 کیلومترمربع از زیرحوضه های رودخانه قره چای و دریاچه نمک محسوب می گردد. وسعت دشت در برگیرنده آبخوان اصلی5/ 1186 کیلومترمربع می باشد.

بمنظور کنترل کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی (آبخوان) ماهیانه سطح آب 51 حلقه چاه مشاهده ای و آبدهی 41  منبع آب انتخابی شامل چاه , چشمه و قنات اندازه گیری می گردد. متوسط بارشهای جوی بر اساس آمار ایستگاههای موجود 325 میلی متر می باشد. میزان تخلیه منابع آب زیرزمینی توسط چاه , چشمه و قنات برابر 490 میلیون مترمکعب در سال برآورد گردیده است.  در طول دوره بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در محدوده ( (86-1367)) آبخوان اصلی دشت متوسط سالانه ، افت 62/1 متر و کاهش حجم مخزن معادل  7/75 میلیون مترمکعب مواجه می باشد.

توسعه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی دشت کبودراهنگ درآذرماه سال 1372 بعلت منفی شدن بیلان و بروز افت مداوم در سطح آب , توسط وزارت نیرو بر اساس ماده 4 قانون توزیع عادلانه آب ممنوع اعلام گردید.. در این منطقه متاسفانه علاوه بر خشک شدن تدریجی سفره آب زیرزمینی که از حواشی دشت شروع گردیده , در سالهای اخیر شاهد ایجاد فروچاله هائی (Sinkholes) با ابعاد خطرناک در منطقه هستیم که موجب تهدید در بروز خسارات مالی و حتی جانی می باشد.

محدودة مطالعاتی قروه-دهگلان

این محدوده با کد 1308 با وسعت حوزه آبریز 58/7236 کیلومترمربع در  استان همدان واقع و یکی از دشتهای حوزه آبریز دریای خزر محسوب می گردد.

بحث ممنوعیت توسعه بهره برداری از آبهای زیرزمینی دشت قروه-دهگلان از سال 1382  به علت بروز پدیده افت در سطح آبهای زیرزمینی شروع و در حال حاضر این دشت ممنوعه می باشد . این محدوده مطالعاتی بین شهرستانهای کبود راهنگ و اسدآباد مشترک می باشد. در این محدوده یک ایستگاه بارانسنجی (جگنلو) به منظور کنترل کمی و کیفی منابع آبهای سطحی احداث گردیده است.

محدودة مطالعاتی گل تپه- زرین آباد

محدوده مطالعاتی گل تپه- زرین آباد  با کد 1307 با وسعت حوزه آبریز 8/5164 کیلومترمربع در استان همدان واقع و یکی از دشتهای حوزه آبریز دریای خزر محسوب می گردد. بحث ممنوعیت توسعه بهره برداری از آبهای زیرزمینی دشت گل تپه- زرین آباد  از سال1392 به علت بروز پدیده افت در سطح آبهای زیرزمینی شروع و در حال حاضر این دشت ممنوعه می باشد . این محدوده مطالعاتی بین شهرستانهای کبودراهنگ و رزن مشترک می باشد. در این محدوده یک ایستگاه تبخیرسنجی (کیتو) به منظور کنترل کمی و کیفی منابع آبهای سطحی احداث گردیده است.

بر اساس بررسیهای انجام گرفته ، متوسط بارشهای جوی بر اساس ایستگاههای موجود 352 میلیمتر و حجم بارش در سطح محدوده مطالعاتی برابر با  99/529 میلیون مترمکعب  می باشد.میزان تخلیه سالانه از منابع آبهای زیرزمینی 44/67 میلیون مترمکعب می باشد.  در طول دوره مطالعه (85-1367) ، میزان متوسط افت سالیانه حدود 32/0 متر و کسری حجم مخزن سالانه معادل 72/3- میلیون مترمکعب محاسبه شده است.

منابع آب زیرزمینی شهرستان کبود راهنگ
در جدول ذیل تعداد چاههای مجاز و فعال بر اساس آخرین آمار و اطلاعات موجود در حفاظت و بهره برداری و با عنایت به نوع مصرف ارائه شده است.

تعداد ؛ تخلیه و درصد تخلیه چاههای مجاز و فعال اداره منابع آب شهرستان کبود راهنگ بر اساس نوع مصرف

منابع آب سطحی شهرستان کبود راهنگ

رودخانه قره‎آغاج :

                این  رودخانه از دامنه‎های غربی و جنوبی سوباشی در 52 کیلومتری شمال غرب همدان سرچشمه می‎گیرد و پس از عبور و مشروب ساختن روستاهای سوباشی، دولت آباد و دربند و پیوستن جریانات سطحی مسیر به آن، وارد لالجین می‎شود و در ادامه مسیر به سیمین رود  ملحق می‎شود. طول‏این رودخانه 45 کیلومتر و وسعت حوزه ‏آبریز آن 400 کیلومتر‏مربع است.این رودخانه ازنظر طبقه بندی زمین شناسی در سرشاخه ها جوان ودر دشت از  نوع رودخانه های بالغ  واز نظر ریخت وشکل عموما" مستقیم وبندرت پیچانرودی می باشد وبلحاظ انتقال رسوب فر سایشی و رسوب گذار بلحاظ جریا ن در بالادست دائمی ودر پایین دست فصلی می باشد بلحاظ بستر آبرفتی می باشد عرض بستر سیلابی در نقاطی از مسیر وسیع میگردد( سیلاب مورخ 16/8/73بعلت دبی با لای سیلاب در رودخانه قره آقاج  در سطح وسیعی در اراضی حاشیه رودخانه پخش گردید .

واحد هیدرولوژیک کبودرآهنگ

                واحد هیدرولوژیک کبودرآهنگ با وسعتی معادل 3360 کیلومترمربع به طور کامل در استان همدان قرار دارد که 2450 کیلومتر مربع آن در مناطق دشتی و 910 کیلومتر مربع بقیه در مناطق کوهستانی قرار گرفته است.

                رودخانه سیمینه‎رود در نزدیکی روستای حسین‎آباد از واحد هیدرولوژیک همدان بهار وارد این واحد می‎شود و پس از عبور از ضلع جنوبی آن و بعد از آبادی بیوک‎آباد از واحد کبودرآهنگ خارج و به واحد هیدرولوژیک قهاوند - قروه وارد می‎شود. سایر جریان‎های مهم این واحد عبارتند از:

1. رودخانه طاسران :

                رودخانه طاسران به طول 68 کیلومتر و وسعت حوزه آبریز حدود 900 کیلومترمربع، از سرشاخه‎های‏رودخانه دمق محسوب می‎شود و فاقد ایستگاه اندازه‎گیری جریان آب است. این رودخانه از کوه بو‎قاتی در 54 کیلومتری غرب آوج سرچشمه می‎گیرد و پس از آبیاری اراضی روستاهای اورتا قمیش، حسین‎آباد، قباق تپه، طاسران و اورقین در روستای دستجرد به رودخانه دمق می‎پیوندد.

1. سرشاخه‎های رودخانه طاسران :

                رودخانه‎های آقچه نیه، احمدآباد، قنیزجه، کوهین از سرشاخه‎های رودخانه طاسران هستند که در بهار و زمستان تعدادی از روستاهای مسیر خود را مشروب می‎سازند وسرانجام به رودخانه تاسران می‎پیوندند.

الف- واحد هیدرولوژیک تلوار

                واحد تلوار در شمال غرب و غرب استان همدان واقع شده است. وسعت این واحد هیدرولوژیک 658 کیلومتر مربع در محدوده سیاسی استان همدان است. 105 کیلومتر مربع این واحد در نواحی دشتی و 553 کیلومتر مربع آن در عرصه‎های کوهستانی قرار دارد. این واحد بخشی از زیرحوزه تلوار از حوزه آبریز سفیدرود در استان همدان است. مهمترین جریان‎های سطحی این واحد سرشاخه‎های رودخانه تلوار چای است. رودخانه تلوار چای خود از سرشاخه‎های‏مهم رودخانه قزل‏اوزن است. سرشاخه‎های‏ تلوار چای در استان‏همدان عبارتند از:

- رودخانه فصلی قهرود به طول 60 کیلومتر و مساحت حوزه آبریز 600 کیلومتر مربع که از دامنه کوه کیتو سرچشمه می‎گیرد و به رودخانه تلوار می‎ریزد.

- رودخانه فصلی جگنلو به طول 18 کیلومتر که به قهورد می‎پیوندد.

- رودخانه فصلی کهرین پس از مشروب ساختن اراضی روستاهای برکله در خارج از استان به قهورد می‎ریزد.

این رودخانه ازنظر طبقه بندی زمین شناسی درارتفاعات جوان ودر  دشت از  نوع رودخانه های بالغ  واز نظر ریخت وشکل عموما" مستقیم ودر بعضی از نواحی پیچانرودی می باشد وبلحاظ انتقال رسوب در طول مسیر باتوجه به شیب رودخانه فرسایشی و رسوب گذار بلحاظ جریا ن در بالادست دائمی ودر پایین دست فصلی می باشد بلحاظ بستر در بالا دست سنگی ودر پایین دست آبرفتی می با شد بستر سیلابی در نقاطی از مسیرخصوصا در حوالی روستای قهورد وسیع  میگردد .

رودخانه های فصلی قهورد و جنگلو در شهرستان کبود راهنگ واقع است.

سد شیرین سو

سد شیرین سو سد خاکی خارج از بستر  است که توسط بند و کانال از روخانه حسین آباد آبگیری می شود و در حیطه فعالیت اداره منابع آب شهرستان کبود راهنگ قرار دارد. هدف از احداث این سد تامین آب آشامیدنی شهر شیرین سو  بوده است.این سد دارای قدرت تنظیم سالیانه9  میلیون مترمکعب را داراست و  در سال 1384 به بهره‌برداری رسید.

شرح وظایف و مسئولیت ها

• تهیه برنامه های لازم جهت نظارت و انجام امور مربوط به حفاظت آب های زیرزمینی و سطحی.

• بررسی مقدماتی تقاضاهای مربوط به حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق براساس قانون آب و تشکیل پرونده و ارسال به واحد ذیربط در معاونت حفاظت و بهره برداری.
• بررسی و نظارت بر فعالیت شرکتهای حفاری و( استقرار دستگاه , نصب لوله جدار , نمونه برداری , توسعه و شستشوی چاه, آزمایش پمپاژ, تهیه Log چاه)وجلوگیری  از عملیات حفاری غیر مجاز.
• نظارت بربرداشت واستفاده از چاه ها براساس پروانه های صادر شده و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز.
• تهیه گزارشات آماری لازم وتجزیه وتحلیل آن ها جهت ارائه به واحد ذیربط درمعاونت حفاظت و بهره برداری .
• نظارت بر برداشت آب از رودخانه ها ، انهار وقنوات براساس پروانه های صادره درمواقع لزوم طبق قانون  آب .
• دریافت آب بها و حق النظاره و حق اشتراک از واحدهای زراعی ، صنعتی براساس مصوبات مربوطه.
• بهره برداری از تأسیسات آب زراعی .
• همکاری در جمع آوری آمار آب های سطحی و زیرزمینی منطقه و تکمیل فرم های ذیربط.
• همکاری با معاونت طرح و توسعه در زمینه اجرای طرح های استانی.
• انجام آزمایشات پمپاژ چاه های عمیق و نیمه عمیق و تهیه گزارشات لازم .
• ارسال گزارشات و نمونه ها وآمار ماهانه وسالیانه به واحد ذیربط معاونت حفاظت و بهره برداری.
• رسیدگی به شکایات مشترکین آ ب زراعی و انجام اقدامات لازم.
• همکاری با واحد های ذیربط درتهیه و تدوین برنامه ها و دستورالعمل ها به منظور تکمیل و به روز در آوردن وضعیت حقابه بران ، آمارمشترکین و سطح زیرکشت و منابع‌درآمدی ازمنابع آب
• همکاری لازم و نظارت با گروههای گشت و بازرسی به منظور کنترل و جلوگیری از حفر چاههای غیر مجاز و اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی .
• طرح و اقامه دعوای حقوقی و کیفری درمراجع قضایی در ارتباط با آب های سطحی ، زیرزمینی ، حریم وبستر رودخانه ها ، پرورش ماهی و کلیه موارد مربوط به شرح وظایف و عنداللزوم معرفی نماینده جهت تعقیب پرونده و حضور در دادگاه و دفاع از دعاوی له و یا علیه شرکت در کلیه مراحل دادرسی تا حصول نتیجه به نمایندگی از طرف شرکت .
• انجام سایر وظایف محوله .